Πρόκειται για κύτταρα του ενδομητρίου που βρίσκονται σε έκτοπη θέση συνήθως στο περιτόναιο, ωοθήκες, σάλπιγγες και σπανιότερα σε έντερο, κόλπο, ουρητήρες ακόμη και στους πνεύμονες.
Με την εναλλαγή των ορμονών διεγείρονται και εμφανίζουν τοπικά φλεγμονώδη αντίδραση που οδηγεί στο σχηματισμό συμφύσεων και κύστεων. Τα συμπτώματα είναι περιοδικός πόνος πριν και κατά την περίοδο που υποχωρεί με το τέλος της, πόνος κατά την επαφή και ενίοτε και για ώρες μετά. Υπογονιμότητα, χρόνιο πυελικό άλγος, κυκλική αιματουρία ή αιμοχεσία είναι άλλα σημεία της νόσου. Η υποψία τίθεται υπερηχογραφικά και ενίοτε με μέτρια αύξηση του CA125 σε αιματολογικό έλεγχο, η διάγνωση όμως μπαίνει λαπαροσκοπικά και με βιοψία του ύποπτου ιστού.
Η θεραπεία είναι χειρουργική με στόχο την αφαίρεση ή την καταστροφή του παθολογικού ιστού. Φαρμακευτικά συνεχίζεται η θεραπεία με GnRH ανάλογα, αντισυλληπτικά ή προγεστερόνη για να μειωθούν οι υποτροπές που άλλως φτάνουν στο 20%. Η κύηση εάν επιτευχθεί έχει θεραπευτικό χαρακτήρα.