Tα εμβόλια είναι αντιγόνα που παράγονται από ιούς ή μικρόβια που μετά από κατάλληλη επεξεργασία έχουν χάσει την λοιμογόνο τους δύναμη ενώ διατηρούν την αντιγονική τους.
Τα εμβόλια μπορεί να είναι ζωντανοί ιοί ή μικρόβια, νεκροί ιοί ή μικρόβια,τοξίνες μικροβίων,αντιγονικά συγγενή μικρόβια ήπρωτεΐνες μικροβίων. Σκοπός τους είναι να ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου και να το "εκπαιδεύσουν" στην αναγνώριση του βλαπτικού μικροοργανισμού ή ιού. Έτσι σε ενδεχόμενη επαφή του ανθρώπου με τον βλαπτικό μικροοργανισμό ή ιό, το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά άμεσα και καταστρέφει την απειλή, πριν αυτή γίνει ουσιαστική.
Πριν την εγκυμοσύνη τίθεται το θέμα εμβολιασμού κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς, και ανεμοβλογιάς. Οι περισσότερες γυναίκες στην αναπαραγωγική ηλικία έχουν ανοσία σε αυτές τις λοιμώξεις λόγω των εμβολιασμών ρουτίνας που γίνονται κατά την παιδική ηλικία. Με εξέταση αίματος μπορεί να καθοριστεί αν υπάρχει ή όχι ανοσία. Εάν δεν υπάρχει, θα πρέπει να γίνει το MMR τουλάχιστον 28 ημέρες πριν την εγκυμοσύνη. Το εμβόλιο είναι ασφαλές και επίσης η γυναίκα μπορεί κανονικά να θηλάσει το παιδί της.
Συστήνουμε όλοι οι εμβολιασμοί να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου της εγκυμοσύνης. Ο πυρετός ως παρενέργεια του εμβολίου μπορεί να προκαλέσει προβλήματα τις πρώτες εβδομάδες της κύησης.
Αντενδείκνυται και κατά την διάρκεια της κύησης αλλά και κατά τον θηλασμό η χορήγηση των εμβολίων που περιέχουν ζώντες αδρανοποιημένους ιούς (όπως το εμβόλιο κατά του κίτρινου πυρετού, το ΜΜR, το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα). Η ερυθρά, στην εγκυμοσύνη προκαλεί αυξημένο κίνδυνο αποβολής και συγγενών ανωμαλιών στα νεογνά. Η ιλαρά μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα για πρόωρο τοκετό, και αποβολή. Η παρωτίτιδα κατά το πρώτο τρίμηνο φαίνεται να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμβρυικών θανάτων.
Τα εμβόλια που περιέχουν νεκρούς ιούς είναι προτιμότερο να χορηγούνται μετά την 12η εβδομάδα της κύησης ή καλύτερα να ολοκληρώνεται το δοσολογικό σχήμα πριν την εγκυμοσύνη. Κατά το ταξίδι σε περιοχές με χαμηλές υγειονομικές συνθήκες συνιστάται ο εμβολιασμός κατά της ηπατίτιδας Α. Πρόκειται για την πιο συχνή προλαμβανόμενη με εμβολιασμό λοίμωξη σε ταξιδιώτες.
Η γρίπη είναι μία οξεία νόσος του αναπνευστικού συστήματος, η οποία προκαλέιται απο τους ιούς της γρίπης και μεταδίδεται με ιδιαίτερη ευχέρεια απο άτομο σε άτομο. Στην Ελλάδα υπάρχουν εξάρσεις της γρίπης ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες. Συστήνεται εμβολιασμός πρόληψης της λοίμωξης και κατα την εγκυμοσύνη, καθώς περιέχει εξουδετερωμένο ιό της γρίπης και είναι ασφαλές για την έγκυο και το έμβρυο.
Διφθερίτιδας - Τετάνου - Κοκκύτη
Δεν αντενδείκνυται, δεν υπάρχουν όμως αρκετά διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του στην εγκυμοσύνη. Προτιμάται το 2ο ή το 3ο τρίμηνο εάν είναι απαραίτητο.
Διφθερίτιδας - Τετάνου
Αν ενδείκνυται, όπως αν δεν έχει ολοκληρωθεί το σχήμα ή δεν έχει χορηγηθεί αναμνηστική δόση την τελευταία δεκαετία.
MMR
Αντενδείκνυται. Αν χορηγηθεί το εμβόλιο συστήνεται καθυστέρηση της εγκυμοσύνης για 3 μήνες. Ανεμβολίαστες γυναίκες συστήνεται να ταξιδέψουν μετά τη γέννα. Έγκυοι που δεν έχουν εμβολιαστεί, σε περίπτωση έκθεσης συστήνεται να λάβουν ανοσοσφαιρίνη τις επόμενες 6 ημέρες.
Πολυομυελίτιδας - αδρανοποιημένο
Ενδείκνυται σε ενδημικές περιοχές ή αν ο κίνδυνος έκθεσης είναι υψηλός.
Γρίπης
Σε όλες τις εγκύους στο 2ο και 3ο τρίμηνο και σε εκείνες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο πνευμονικών επιπλοκών ανεξάρτητα τριμήνου.
Πνευμονιόκοκκου
Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του εμβολίου κατά το πρώτο τρίμηνο. Συστήνεται σε γυναίκες με χρόνια νοσήματα, καπνίστριες και ανοσοκατεσταλμένες.
Ανεμευλογιάς
Αντενδείκνυται. Ο εμβολιασμός συστήνεται μετά τη γέννα.
Ηπατίτιδας Α
Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του στην εγκυμοσύνη. Οι έγκυες που πρέπει να ταξιδέψουν σε περιοχή υψηλού κινδύνου συνιστάται να εμβολιάζονται αν ο κίνδυνος για τη νόσο είναι μεγαλύτερος από εκείνον του εμβολίου. Προτιμάται η ανοσοσφαιρίνη από τον εμβολιασμό.
Ηπατίτιδας Β
Συνιστάται εφόσον υπάρχει κίνδυνος
Μηνιγγιτιδόκοκκου
Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του συζευγμένου εμβολίου (MenACWY) στην εγκυμοσύνη. Το πολυσακχαριδικό (MPSV4) μπορεί να χορηγηθεί αν επισκεφθεί περιοχή με επιδημία ή ο κίνδυνος έκθεσης είναι υψηλός.
Τυφοειδής πυρετός (ViCPS)
Συστήνεται σε ενδημικές περιοχές
Τυφοειδής πυρετός (Ty21a)
Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του εμβολίου στην εγκυμοσύνη. Θεωρητικά υπάρχει κίνδυνος επειδή περιέχει ζώντες ιούς
Kίτρινου πυρετού
Αντενδείκνυται. Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του εμβολίου στην εγκυμοσύνη. Αν ο κίνδυνος έκθεσης υπερέχει εκείνον των ανεπιθύμητων ενεργειών, συστήνεται εμβολιασμός της εγκύου. Αν ο κίνδυνος των ανεπιθύμητων ενεργειών από το εμβόλιο υπερέχει εκείνον της έκθεσης στη νόσο, συστήνεται η αποφυγή του εμβολιασμού και η χορήγηση ιατρικού πιστοποιητικού.
Ιαπωνικής εγκεφαλίτιδας
Δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για την ασφάλεια του στην εγκυμοσύνη. Οι έγκυες που πρέπει να ταξιδέψουν σε περιοχή υψηλού κινδύνου συνιστάται να εμβολιάζονται αν ο κίνδυνος για τη νόσο είναι μεγαλύτερος από εκείνον του εμβολίου.
Λύσσας
Συστήνεται η προφύλαξη μετά την έκθεση. Αν ο κίνδυνος έκθεσης είναι υψηλός συστήνεται η προφύλαξη πριν την έκθεση.